BDT Coğrafyasında Gumruk Birliği ve Azerbaycan-2

Gerekli yasal duzenlemelerin ardından 1 Ocak 2010`da Beyaz Rusya, Kazakistan ve Rusya arasında ortak gumruk tarifeleri uygulanmaya başlanmış, 1 Temmuz 2010`da ise her uc ulkede gumruk duzenlemelerine ortak standart getiren Gumruk Kanunu yururluğe girmiştir. Nihayet daha oncede belirttiğimiz gibi, 1 Temmuz 2011’de bu ulkeler arasında gumruk noktaları kaldırılmıştır.

Gumruk Birliği anlaşmasının uye devletlere bazı avantaj ve dezavantaj getirebileceği belirtilmektedir. Bu anlaşmanın Rusya`ya BDT coğrafyasında siyasi ve ekonomik etkisini guclendirerek koruma imkanı sağlayacağı beklenmektedir. Boylece Rusya 1991`den beri surekli cabasına rağmen bir turlu yeterli başarı gostermediği BDT coğrafyasında entegrasyon alanında muhim bir kazanım elde etmiş oluyor.

Rusya`nın bu başarısı 2008 yılı Ağustos`undaki Gurcistan mudahalesi ile Ukrayna, Ermenistan benzeri ulkelerle imzaladığı askeri us anlaşmalarını uzatma kararlarıyla birlikte duşunulduğünde cok daha buyuk anlam kazanmaktadır.

Nitekim Rusya Başbakanı Vladimir Putin`in “Gumruk Birliği`nin yururluğe girmesini SSCB`nin dağılması sonrasında postsovyet mekanda gercekleşmiş en onemli olay gibi gorduğünu” acıklaması da Moskova`nın olayı ne kadar onemsediğini gostermektedir.

Beyaz Rusya icin Gumruk Birliği uluslararası tecridin etkisinin kısmen kırılması ve enerji ihtiyaclarını Rusya`dan daha ucuz ve guvenli bicimde temin etme fırsatı yaratmaktadır. Ote yandan, Minsk yonetimi enerji temininde Kazakistan seceneğini de devreye sokma imkanı kazanmaktadır. Kazakistan bakımından Gumruk Birliği giderek guclenen “Cin ekonomik istilasına karşı” bir emniyet supabı olma imkanı vermektedir. Ayrıca, Kazakistan`ın bu ulkeler icinde en iyi yatırım ortamına sahip olması ozellikle buyuk Rus sermayesini ulkeye gelmesi bakımından da avantaj sağlamaktadır.

Ote yandan, Gumruk Birliği`nin bu ulkeler icin bazı problemler doğuracağı da beklenmektedir. Şoyle ki, Gumruk Birliği Rusya`nın Dunya Ticaret Orgutu`ne uyeliği konusunda yeni engeller yaratabilir. Nitekim hele 2010 yılında Gumruk Birliği fiilen uygulanmaya başlanırken DTO ve bazı uye devletler bu yonde acıklamalar yapmışlardı. Ozellikle, Beyaz Rusya ile gumruk birliğinin Rusya`nın 2011`de DTO uyesi olma hedefine yeni bir handikap yaratması mumkundur.

Gumruk Birliği’nin oluşturulması ve uzun vadede bunun Ortak Ekonomik Bolge ile desteklenmesi ise hem Kazakistan`ın, hem de Beyaz Rusya`nın Rusya tarafından “yutulması” tehlikesini doğurmaktadır.

Ozelikle, Kazakistan acısından bu surec bağımsızlık sonrası uygulanmaya başlayan Rusya-Cin-ABD ucgenindeki denge politikasının Rusya lehine geri donulmez bicimde bozulması anlamını taşıya bilir.

Gumruk Birliği cercevesinde onumuzdeki donemde yeni adımların atılması ongoruluyor. Nitekim bu cercevede Gumruk Komisyonu`nun yetki alanının daha da genişletilecek ve 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren 40 alandaki tarifler uzerindeki tasarruf yetkisine ek olarak 90 alanda da yetki verilecektir. Bunun dışında Gumruk Birliği`nin işletilmesinden doğacak sorunların cozumu icin 2012’de Minsk merkezli AET mahkemesinin Gumruk Birliğin yargı kurumu gibi devreye sokulacağı kararlaştırılmıştır.

Yine Rusya hukumetinden isminin belirtileşmesini istemeyen bir yetkili Gumruk Birliği`ne uye devletlerin ucuncu devletlerle ilişkilerde ortak ticaret rejimi belirleme calışmalarına onem vereceği ve bu cercevede Avrupa Serbest Ticaret Bolgesi (EFTA) ve Yeni Zelanda ile ticari ilişkilerin duzenlenmesi icin muzakerelere başlayacağını bildirmektedir. Aynı yetkili Gumruk Birliği’nin Suriye, Mısır, Vietnam ve Moğolistan ile anlaşma yapmak konusunda da on calışma grupları kurulduğu bilgisini de vermektedir.

Devam edecek...

Kafkasya Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Analisti (QAFSAM-www.qafsam.org)

Dr. Nazim CAFERSOY

09.07.2011 10:20 Yerel saatı | 07:20 Dünya saatı