Rusya-Hindistan Stratejik İşbirliği Güçleniyor - 2

İkincisi, uluslararası sistemde gittikçe daha büyük oranda din merkezli kültür anlayışının güçlendiği görülmektedir. Uluslararası güçlerin mensup olduğu din ve medeniyetin önem kazandığı bu süreçte, Hindistan`ın Hinduizm’i temsil etmesi de önemli bir boyutu teşkil etmektedir. “Uygarlıklar Savaşı” ve “Medeniyetler Diyalogu” gibi süreçlerin 11 Eylül`den sonra daha da hız kazanması da Rusya için Hindistan`ın önemini daha da güçlendirmiştir. Üçüncüsü, Hindistan`ın sahip olduğu nüfus ve ekonomik potansiyel de onun uluslararası sistemde önemini artırmaktadır. Halen yaklaşık 1.2 milyar nüfusla Çin`den sonra dünyanın ikinci kalabalık ülkesi olan Hindistan`ın 2050`yılında birinci sıraya yükseleceği tahmin edilmektedir. Yine Hindistan ekonomik açıdan son yıllarda Brezilya, Çin ve Rusya ile birlikte dinamik gelişen küresel önemdeki ekonomileri birleştiren BRİC`in önemli unsurlarından sayılmaktadır. Ucuz entelektüel potansiyeli ile küresel ekonomik gelişimin en mühim güçlerinden biri olacağı iddia edilen Hindistan`ın 2050`yılında dünyada gayri-safi yurt içi hasılata göre de, üçüncü sırada (Çin, ABD, Hindistan, Brezilya ve Rusya) yer alacağı ireli sürülmektedir.

Yapılan açıklamalar çerçevesinde Rusya için önemi iyice ortaya çıkan Hindistan ile ilişkilerin gelişiminde tarihi faktörlerin de özel önemi var. Hindistan hele 19. yüzyılda Rusya ile Birleşik Krallık arasında başlayan ünlü “Büyük Oyun” mücadelesinin esas hedefiydi. 20. yüzyılın ilk yarısında SSCB`nin İngiltere sömürgesi olan bu ülkeye olan ilgisi Birleşik Krallıkla olan ilişkileri çerçevesinde geri planda kalsa da, İkinci Dünya Savaşı sonrası durum değişmiştir. Savaş sonrası Sovyet yönetiminin Hindistan`a ilgisi bu ülkenin bağımsızlık kazanması ve 13 Nisan 1947 yılında SSCB ile Hindistan arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasıyla yeni bir boyut kazanmıştır. Soğuk Savaş döneminde Hindistan, SSCB için problem yaşadığı Çin ve Pakistan`ı dengeleyici güç gibi önem kazanmıştır.

Soğuk Savaştan sonra Rusya Federasyonu-Hindistan Cumhuriyeti formatında devam eden yeni ilişkiler sistemi iki ülke arasında 28 Ocak 1993`te imzalanan anlaşmayla yeni bir düzeye geçmiştir. 2000`li yılların başından itibaren ise Rusya-Hindistan ilişkilerinde strateji işbirliği dönemi başlamıştır. Bu süreç, dönemin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putun`in 2000 yılının Ekim ayındaki Hindistan seferinde imzalanan “Rusya Federasyonu-Hindistan Strateji İşbirliği Beyannamesi ile resmiyet kazanmıştır.

İki ülke arasında ilişkilerin gelişiminde bir diğer önemli aşama Hindistan Cumhurbaşkanı Pratibha Patil Rusyalı meslektaşı Dimitri Medvedev`in davetiyle 2-10 Eylül 2009 tarihleri arasında Rusya`yı ziyaret etmesidir. Hintli liderin ziyareti Rusya`da yapılan “Hindistan Kültür Yılı” çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Hanım Patil ziyaretin ilk iki günü (3-4 Eylül) Moskova`da Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, Başbakan Vladimir Putin, Federasyon Konseyi Başkanı Sergey Mironov ve Devlet Duma`sı Başkanı Boris Grızlov`la görülmüştür. Hindistan Cumhurbaşkanı Pratibha Patilin seferi iki ülke arasındaki ortaklığı daha güçlendirme maksadı taşımıştır. Medvedev de Hindistan ile olan ilişkilerinin gelişiminin Rusya Dış Politikasının esas önceliklerinden biri olduğunu ve strateji işbirliğinin derinleştirilmesini istediklerini açıklamıştır. Medvedev-Patila görüşünde liderler siyasi konuda BM`nin uluslararası rolünün güçlendirilmesi, terörizm ve uyuşturucu kaçakçılığı ile savaş, Orta Doğuda güvenlik ve istikrarın korunması gibi konularda tartışmalar yürüterek benzer roller paylaştıklarını vurgulamışlar. Görüşten sonra yapılan açıklamalarda ekonomik bakımdan ilişkilerin geliştirilmesinde ticaret hacminin büyütülmesine önem verileceği vurgulanmıştır. Bundan başka tartışmalarda enerji, metalurji, mekanik, bilimsel ve teknik konularda işbirliğinin genişletilesi, Rusya`nın yardımıyla Hindistan`daki “Kudankulam” AES`nin inşasına devam ettirilmesi ve Hint devlet petrol şirketi “Sahalin-1”in petrol-boru projesine katılımının önemi vurgulanmıştır. İki ülke arasında kültürel ortaklığın da hızla geliştiği görülmektedir.

21-22 Aralık 2010 yılında ise Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev ise Hindistan`a iadeyi ziyarette bulunmuştur. Ziyaret sırasında taraflar strateji işbirliği sürecini destekleyici adımlar atmış, ekonomi, enerji ve askeri alanda işbirliğini derinleştirici önemli anlaşmalar imzalamıştır. İki ülke arasındaki karşılıklı resmi seferlerle güçlendirilmeye çalışılan ilişkilerle siyasi, ekonomik, kültürel ve özellikle askeri sahada mühim bir ortaklık süreci hayata geçirilmektedir. İki ülke Rusya-Çin-Hindistan, BRİC, Şanghay İşbirliği Örgütü gibi küresel ve bölgesel formatlarda işbirliğini giderek genişletmektedirler. Rusya Hindistan`ın BM Güvenlik Konseyi yeni yapılanmasında yer almasını desteklemektedir. Bütünlükle, Rusya-Hindistan ilişkilerinin uluslararası sistemin genel gelişimi ve bölgesel dengeler çerçevesinde geliştirildiği gözlemlenmektedir. İki ülke arasında tarihi geçmişin de önemli bir temel teşkil ettiği bu süreçte ilişkiler strateji işbirliği çerçevesinde güçlendirilmektedir.

02.07.2011 10:30 Yerel saatı | 07:30 Dünya saatı

Dr. Nazim CAFERSOY

Kafkasya Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Analisti (QAFSAM-www.qafsam.org)