Rusya-Hindistan Stratejik İşbirliği Güçleniyor - 1

Son haftalarda Rusya’nın Asya bölgesi ile ilişkilerinde önemli hareketlilik yaşanmaktadır. 15 Haziran`da Şanghay İşbirliği Örgütü`nün kuruluşunun 10. yılı çerçevesinde Kazakistan`ın başkenti Astana`da yapılan zirve, ardından Moskova`da Rusya ve Çin liderleri arasındaki görüşmeler bu canlanmanın bazı örnekleri sayılabilir. Rusya ve Hindistan yetkililerinin iki ülke arasında ilişkilerin güçlendirilmesi yolunda yaptıkları açıklamalarsa Rusya`nın Asya bölgesine ilişkinin aktifliğinde önemli yer tutmaktadır. Haziran ayı boyunca iki ülke yetkilileri ticaret, enerji ve silah satışı konusunda verdikleri beyanatlarla ilişkilerini daha da güçlendireceklerinin sinyalini verdiler. Öncelikle, 16 Haziran`da Sankt-Petersburg İktisadi Forumu çerçevesinde iki ülkenin yetkilileri ve işadamları “Rusya-Hindistan Ticaret Diyalogu” isimli yuvarlak masa toplantısında ticari ilişkilerinin geleceğini tartıştılar. Tartışmalarda yer alan Hindistan Sanayi ve Ticaret Bakanı Anand Şarm iki ülke arasındaki ticaret hacmini 4,5 milyar dolardan gelecek 4 yılda 20 milyar dolara çıkarmayı teklif etti. Hindistanlı bakanın bu önerisi Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanı Elvira Nabullina tarafından da olumlu karşılanmış ve tarafların Kasım ayında bu konuda daha detaylı görüşmelere başlaması kararlaştırılmıştır. Rusya yetkilileri genişleyecek ticaret ilişkileri çerçevesinde Hintli sermayedarlara uygun yatırım ortamı sunmayı vat etmiştir.

Rusya-Hindistan ilişkilerinde ikinci önemli gelişme Hint Oil and Natural Gas Corporation Ltd. (ONGC) şirketi ile Rus Başneft ve Russneft şirketleri arasında imzalanan anlaşma oldu.

Her iki ülkenin kamuya ait enerji şirketleri arasında şirket hisselerinin değişimi ile ortak şirket kurulması sonucunu doğuran anlaşma 20 Haziran`da Hindistan hükümeti tarafından onaylandı. Anlaşmanın ONGC şirketine Başneft`in işletim hakkına sahip olduğu Rusya`nın Nenetsk Özerk bölgesindeki stratejik nitelikli Trebsa ve Titova petrol alanlarına giriş izni verdiği belirtiliyor. Bunun dışında ONGC`nin Rus ortakların ürettiği petrolün yaklaşık 25 milyon tona tekabül eden yüzde 25`lik bölümüne hak kazandığı ve petrol rafine tesislerinde 20 milyon ton petrolün işlenmesinden elde edilen gelirden de pay alması öngörülüyor. Anlaşma ile Rus şirketleri de dev Hint enerji pazarındaki varlığını güçlendirme imkanı kazanıyor.

Rusya-Hindistan ilişkilerinin derinleşmesine hizmet eden üçüncü önemli gelişme silah satışı alanında yaşandı. 24 Haziran`da Kazan helikopter fabrikasının Dış İlişkiler Müdürü Valeriy Paşko Hindistan`a 80 adet Mi 17B-5 askeri helikopterin satışının 2013’te tamamlanacağını açıkladı. İki ülke arasında 2008 yılında yapılan bu anlaşmanın toplam fiyatı ise açıklanmıyor.

Genel anlamda Rusya-Hindistan ilişkilerinin en önemli konularından birini askeri-teknik ortaklık oluşturmaktadır. İki ülke arasında daha önce imzalanan askeri-teknik işbirliği anlaşmasıyla 2010’a kadar büyük çapta işbirliği programı kabul edilmiştir. Bu program çerçevesinde iki ülke arasında toplam maliyeti 20 milyar dolara ulaşan 200`den fazla proje hayata geçirilmiş ve geçirilmeye de devam edilmektedir. İki ülke arasındaki bu işbirliği çerçevesinde Rusya Hindistan`a SU-30MKİ, Mig-29K, Mig-29KUB ve Ka-31 helikopterler satmakta, bu ülkede T-90 tanklarının ortak ihracına izin vermektedir. Geniş çaptaki bu işbirliği çerçevesinde, Rusya`nın silah müşterileri içerisinde Hindistan, Çin`den sonra ikinci, Hindistan`ın silah aldığı ülkeler arasında ise Rusya ilk sırayı almaktadır.

Rusya ve Hindistan arasındaki son gelişmeler Rus dış politikasında Asya bölgesinin giderek güçlenen önemini ve Hindistan faktörünün yerini göstermek açısından önemli örnekler gibi değerlendirilebilir. Rusya açısından öncelikle uluslararası sistemde güç ağırlık merkezinin Atlas okyanusundan Pasifik okyanusuna doğru kaymağa başladığı gözlemlenmektedir. Bu süreç Avrupa ve ABD`nin önemli rol oynadığı uluslararası sistemde Asya`nın “eski kıta”nın yerine geçmeye başlaması gibi değerlendirebilinir. Asya`nın uluslararası sistemde önemli bir boyut kazanması ABD ve Avrupa Birliği ile birlikte Rusya`nın da bölgeye ilgisini güçlendirmektedir. Obama ile birlikte ABD`nin yeniden Afganistan ve Pakistan`ı kendi güvenlik stratejisinin merkezine yerleştirmesi de, Asya dengesinin en mühim güçlerinden olan Hindistan`ın Rusya açısından stratejik önemini daha da artırmıştır.

Devam edecek… 

29.06.2011 15:30 Yerel saatı | 12:30 Dünya saatı

Dr. Nazim CAFERSOY

Kafkasya Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Analisti (QAFSAM-www.qafsam.org)